Silovikilerdeki zayıf halka

Rusya’nın paralı asker kümesi Wagner’in önderi Yevgeni Progijin, aylardır Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu’yu hedef tahtasına koyuyor. Şoygu’nun Kırım’ın işgali ile yükselen itibarı Ukrayna’da istenilen sonucun alınamaması ile sarsıldı. Rus siyasetinin iskeletini oluşturan Siloviki isimli yapının içindeki isimlerden olan, Putin’in tatil yapacak kadar yakın gördüğü Şoygu’nun güç istikrarındaki konumu daima tartışıldı. 1970’lerden günümüze kadar Putin’le yakın alakası olan “Derin 3’lü” yerine, 90’lardan sonra gruba dahil olan Türk kökenli Şoygu’nun Rus savunmasının zirvesinde yer alması, tartışmalara hamile oldu.

Putin’le birlikte Sibirya’da balık tutan, Rus başkanın sırdaşı olarak gördüğü isim, bir Savunma Bakanı’ndan öte, Putin’in ideasını hayata geçiren aktör olarak da dikkat çekiyor. Savaş öncesi periyodunda, kimi bölümlerce Putin’in halefi olarak görülen Şoygu, Silovikiler içine sonradan dahil olması nedeniyle zayıf halka olarak görülüyor. Ukrayna’daki başarısızlığın sorumlusu olarak itham ediliyor.

Şoygu, Güney Sibirya’da özerk bir Türki cumhuriyet olan Tuvalı’dır. 1988’de Sovyetler Birliği Komist Partisi’nde siyasi hayatına başlayan Şoygu, 2012 yılının sonunda Savunma Bakanlığı’na atandı. Türk kökenli bir ismin Savunma Bakanlığı gibi bir pozisyonda bulunması Rus milliyetçileri tarafından tartışıldı. Rus siyasî analisti Stanislav Belkovsky, “Sovyetler’in bilakis Rusya bir ulus devlet, soyadı Rusça olmayan ve Rus kökenli olmayan bir kişi Kremlin’de oturamaz” sözleri ile Şoygu’nun istenmeyen adam olduğunu açık etti. Şoygu’nun etnik kökeninden dolayı gaye haline getirilmiş olabileceği de bir öbür düşünülüyor.

Şoygu’nun amaç tahtasına konulması, “Savunma Bakanlığı için Putin’i iktidara getiren Derin 3’lü mü isteniyor” sorusunu da gündeme getirdi. Derin 3’lünün en dikkat çeken ismi, St Petersburg’da 1970’lerden beri Putin’e hizmet veren Nikolai Petruşev. Putin’in kelamına kulak astığı ender simalardan olan Petruşev, eski Rus istihabarat örgütü KGB vaktinde Rus önderle birlikte çalıştı. 1999’dan 2008’e kadar da örgütün başkanlığını yaptı. Öteki iki isim ise Federal Güvenlik Servisi (FSB-KGB’den sonraki istihbarat örgütü) Şefi Alexander Bortnikov ve Dış İstihbarat Başkanı Sergei Naryshkin. Siyasi analistler, Putin’in güvenlik servislerinden aldığı bilgilere başka tüm kaynaklardan daha fazla güvendiğini belirten raporlar yazdı. Naryshkin ise mesleğinin büyük bir kısmında Putin’in yanında yer aldı. Kimi vakit Putin tarafından ağır tenkitlere maruz kalan Naryshkin, Rus ideolojinin formlandığı “Rus Tarih Derneği’nin Lideri.

Silovikiler içinde “Derin 3’lü” dışında ön plana çıkan öteki isimler de mevcut. Son 19 yılda Rusya’nın en kıdemli diplomatı olan Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da onlardan biri. Rus başkanın eski müdafaası olan, 2016 yılında kurulan Rusya Ulusal Muhafızları “Rosgvardia”nın başında yer alan Viktor Zolotov, Putin’in güvendiği bir öbür sima. Rus önderin çocukluk arkadaşları olan milyarder kardeşler Boris ve Arkady Rotenberg, devlet petol şirketi Rostnef’in başkanı Igor Sechin ve Başbakan Mihail Mişustin de dikkat çeken öteki simalar.

Silovikiler, Vladimir Putin iktidara yükselmesi ile ülkenin iç istihbarat, zımnî servis ve ordu üzere güvenlikle ilgili kurumlarından gelerek, kritik noktalarda vazife alan isimlere verilen Rusça bir tanımlama. Silovikiler, Soğuk Savaş sonrası Boris Yeltsin ile Rusya’da yükselen oligarklar yerine Putin tarafından ikame edilen ve birden fazla KGB (FSB) geçmişine sahip isimlerden oluşuyor. Bilindiği üzere Putin’in kendisi de bir KGB casusuydu ve Soğuk Savaş sonrası FSB Başkanlığı yaptı. 2001 yılında Putin’in Rusya Devlet Başkanı olması ile devlet kademelerinde Silovikilerin önü açıldı. O denli ki 2009 yılına gelindiğinde devlet kademelerinin % 70’i Siloviki olarak isimlendirilen kümeye yakın isimlerden oluşuyordu.